اگر کودکی از یک حشره کوچک آنقدر وحشت دارد که جیغ می‌زند و گریه میکند و آرام نمی‌شود، اگر فرزند کوچکتان حتی از قرار گرفتن روی ارتفاعی به اندازه یک پله رنگ و رویش می‌پرد، اگر کودکی با دیدن تاریکی شب حتی در آغوش شما حسابی وحشت‌زده میشود، باید احتمال ابتلا به اختلال فوبیا را در او بررسی کنید. فوبیا یکی از مشکلات شایع این روزها بین کودکان و نوجوانان است که با شناخت نشانه‌های آن میتوانید هرچه سریع‌تر اقدام به درمان کنید. فوبیای درمان نشده عوارض بلندمدتی بر عملکرد تحصیلی و رشدی کودکان دارد و در عین حال در سنین بالا درمان آن پیچیده‌تر است. اما در سن پایین میتوان با روش‌های مختلفی که در این مطلب اشاره کرده‌ایم، انواع فوبیا در کودکان را درمان کرد.
فوبیا یک ترس طولانی مدت، غیرقابل کنترل، غیرمنطقی و پایدار از یک شی، موقعیت یا فعالیت خاص است که معمولا با موقعیت تناسب ندارد. ترس ناشی از فوبیا معمولا از نظر اطرافیان بی‌مورد یا حتی خنده‌دار به نظر می‌رسد و نسبت به موارد بدون خطر اتفاق می‌افتد. این نکته کلید تشخیص فوبیا از ترس‌های معمولی است. نکته دیگر این است که حتی با وجود اینکه کودک می‌داند یا درک میکند موضوع مورد نظر ترس ندارد، قادر به کنترل علائم و ترس شدید خود نیست. از طرفی نکته مهم در مورد فوبی کودکان این است که آنها قادر به تشخیص موقعیت واقعی از غیر واقعی نیستند و ممکن است ذهن آنها دائما مشغول موضوع باشد.
نشانه‌های این اختلال ممکن است در کودکان و بر اساس موضوعی که از آن ترس شدید دارند، متفاوت باشد. اما به طور کلی علائم فوبیا در کودکان شامل موارد زیر است:
حداقل ۴ مورد از این علائم به مدت ۶ ماه باید وجود داشته باشند و از طرفی به دلیل هیچ بیماری یا مشکل جسمی دیگری نباشند تا بتوان تشخیص فوبیا را در نظر گرفت. فوبیا در کودکان معمولا در سنین ۵ تا ۹ سالگی آغاز میشود و در اغلب موارد طی مدت کوتاهی با برگ‌تر شدن او از بین می‌رود.
فوبیای خاص یک ترس شدید از یک شی یا موقعیتی است که معمولاً در واقعیت خطرناک نیست. بنابراین موضوع فوبیا هرچیزی از جمله ترس کودک از سوزن و آمپول زدن میتواند باشد. اما رایج‌ترین انواع فوبیا در کودکان عبارتند از:
گاهی کودکان به دلایل ژنتیکی یا ارثی دچار برخی انواع فوبیا خصوصا فوبیای اجتماعی میشوند. اما در بیشتر موارد فوبیا در کودکان مربوط به مشاهده ترس شدید یکی از اعضای خانواده (فوبیای آموخته شده)، تجربه یک حادثه و خاطره تلخ است. گاهی هم موضوعی که اکنون کودک نسبت به آن فوبیا دارد، هیچ تهدید یا خطری برای کودک ایجاد نکرده اما با اتفاق تلخ و آسیبی (ترما) که برای کودک رخ‌داده همزمان یا هم‌مکان بوده است. یکی دیگر از عوامل محیطی فوبیا، دیدن یا شنیدن داستان‌های ترسناک غیر واقعی در قصه، فیلم، کتاب یا تعریف‌های اطرافیان است.
درمان شناختی رفتاری برای اختلالات کودکان و نوجوانان و مواجهه درمانی، از رایج‌ترین و موثرترین روش های درمان فوبیا هستند. در مواجهه درمانی یا حساسیت‌زدایی، افراد به تدریج در معرض چیزی قرار می‌گیرند که آنها را می‌ترساند تا زمانی که ترس شروع به محو شدن کند. این مواجهه باید با توجه به موضوع فوبیا، شدت و مدت زمان فوبیا، سن کودک و سلامت عمومی او به صورت پله به پله انجام شود. تمرینات ریلکسیشن و تنفس نیز به کاهش علائم کمک می‌کنند. دارودرمانی یا ترکیب درمان شناختی رفتاری و دارو، اثر بسیار مثبتی در بهبود فوبیای کودکان دارد و در بسیاری از موارد پس از مدتی حتی با قطع دارو، فوبیا برطرف شده است. از آنجایی که بازی‌های در تقویت هوش کودک، افزایش خلاقیت و سلامت روان کودکان نقش مهمی دارند.
یکی از مهمترین اقدامات برای درمان فوبی در کودکان مشارکت و مداخلات خانواده است. نحوه برخورد خانواده، میزان پذیرش و روش تعامل آنها با کودک نقش زیادی در روند بهبود یا وخیم شدن و تثبیت این اختلال در کودک دارد. چند نکته مهم در درمان فوبیا در کودکان:
فوبیا یک ترس غیر قابل کنترل، شدید، دائمی (نسبت به موضوع ترس) و غیر متناسب با موضوع است. فوبیان انواع مختلفی دارد و فرد ممکن است نسبت به هرچیزی فوبیا را تجربه کند. حتی یکی از انواع این اختلال ، ترس از فوبیا است. از دلایل ژنتیکی و ارثی تا دلایل محیطی می‌توانند عامل شکل‌گیری فوبیا در کودکان باشند. در مواجهه با فوبیای کودکان باید در نظر داشت که آنها هیچ نقشی در به وجود آمدن و بروز حملات در کودک نیستند، بنابراین سرزنش یا تحکم، صحبت کردن یا منطق و تحیلی نقشی در از بین بردن این ترس شدید ندارند. اگر فوبیا در کودک آنقدر شدید و طولانی مدت باشد که باعث مشکلات جسمی یا اختلال در عملکرد روزمره او شده، باید هرچه سریع‌تر به روانشناس کودک مراجعه کنید و روش‌های درمان تخصصی و اصولی را پیش بگیرید.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه بازی درمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات حسی، اضطرابی، پرخاشگری ،وسواسی و نافرمانی مقابله ای فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.
اینکه فرزند شما دچار اختلال دو قطبی شود امری غیرممکن نیست. اما اختلال دو قطبی در کودکان چیست؟ اختلال دو قطبی در نوجوانان چیست؟ آیا به راستی این اختلال در کودکان و نوجوانان هم دیده میشود؟ احتمالاً اگر والد هستید با دیدن تیتر این مقاله ناگهان با سیلی از سؤال‌های گوناگون در ذهن‌تان مواجه شدید. تشخیص اختلال دو قطبی در کودک نیاز به تجربه و دانش توأم با هم دارد. برای بررسی وجود یا عدم وجود اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان ابتدا باید به این سوال‌ها پاسخ داد. آیا فرزند شما دچار تغییرات شدید خلق و خو و رفتار میشود؟ آیا کودک شما نسبت به بچه‌های دیگر بسیار هیجان‌زده‌تر یا تحریک‌پذیرتر است؟ آیا متوجه می‌شوید که فرزندتان بیشتر از سایر کودکان چرخه‌های اوج و فرود شدید را پشت سر می‌گذارد؟ آیا این تغییرات خلقی بر رفتار فرزند شما در مدرسه یا خانه تأثیر می‌گذارد؟
پاسخ مثبت به سوال‌های مطرح شده شک به اختلال دوقطبی درکودکان و نوجوانان را بیشتر میکند. اختلال دوقطبی باعث تغییرات غیرعادی در خلق و خو، انرژی، سطح فعالیت و عملکرد روزانه میشود. با درمان، کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی می‌توانند به مرور زمان بهتر شوند.
اختلال دو قطبی یک اختلال روانی است که باعث میشود افراد تغییرات قابل توجه و گاهی شدید در خلق و خو و رفتار را تجربه کنند. گاهی اوقات اختلال دو قطبی کودک باعث میشود احساس خوشحالی خیلی زیاد کند و بسیار پرانرژی و فعال‌تر از حد معمول باشد. به این دوره مانیک می‌گویند. گاهی در اختلال دو قطبی کودک بسیار احساس غمگینی میکند و بسیار کمتر از حد معمول تحرک دارد. به این دوره افسردگی می‌گویند.
اختلال دو قطبی در کودکان، که قبلاً بیماری مانیک-افسردگی یا افسردگی مانیک نامیده می‌شد، با فراز و نشیب‌های طبیعی هر کودکی یکسان نیست. تغییرات خلقی در اختلال دو قطبی در کودک شدیدتر است و با تغییراتی در خواب، سطح انرژی و توانایی تفکر واضح همراه است. نشانه های اختلال دو قطبی در کودکان میتواند عملکرد خوب در مدرسه یا کنار آمدن با دوستان و اعضای خانواده را برای آنها دشوار کند. برخی از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است سعی کنند به خود آسیب برسانند یا اقدام به خودکشی کنند.
اغلب، افراد در نوجوانی یا بزرگسالی مبتلا به اختلال دو قطبی تشخیص داده میشوند، اما علائم می‌توانند زودتر در دوران کودکی ظاهر شوند. اختلال دو قطبی معمولاً یک عمر طول می‌کشد.
علائم اختلال دو قطبی در نوجوانان همانند کودکان ممکن است با علائم سایر اختلالات رایج مانند اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، مشکلات سلوک، افسردگی اساسی و اختلالات اضطرابی همپوشانی داشته باشند. تشخیص اختلال دو قطبی در کودکان و همچنین تشخیص اختلال دو قطبی در نوجوانان میتواند پیچیده باشد و نیاز به ارزیابی دقیق و کامل توسط یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده و با تجربه دارد.
با درمان، کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی می‌توانند علائم خود را مدیریت کرده و زندگی موفقی داشته باشند.
علل اختلال دوقطبی در کودکان ناشناخته است همچنین در نوجوان هم دلایل دقیق مشخص نیست، اما عوامل متعددی ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند. برای مثال، محققان شروع به کشف مکانیسم‌های ژنتیکی کرده‌اند که با اختلال دو قطبی و سایر اختلالات روانی مرتبط است. تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال ابتلای افراد به اختلال دو قطبی در صورت ابتلای یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا به این بیماری بیشتر است. با این حال، صرف اینکه یکی از اعضای خانواده مبتلا به اختلال دو قطبی است، به این معنی نیست که سایر اعضای خانواده نیز به آن مبتلا خواهند شد.
تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که ناملایمات، تروما و رویدادهای استرس‌زا زندگی ممکن است شانس ابتلا به اختلال دو قطبی را در افرادی که در معرض خطر ژنتیکی ابتلا به این بیماری قرار دارند، افزایش دهد.
برخی از مطالعات تفاوت‌هایی را در ساختار و عملکرد مغز بین افراد مبتلا به اختلال دو قطبی و افرادی که این بیماری را ندارند، نشان داده‌اند. محققان در حال مطالعه این اختلال هستند تا در مورد علل و درمان‌های موثر آن اطلاعات بیشتری کسب کنند.
دورههای خلقی در اختلال دوقطبی شامل احساسات شدید همراه با تغییرات قابل توجه در عادات خواب، سطح فعالیت، افکار یا رفتارها است. یک فرد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است دورههای مانیک ، دورههای افسردگی یا دورههای “مخلوط” داشته باشد. یک دوره مخلوط هم علائم مانیک و هم علائم افسردگی دارد. این دورههای خلقی علائمی را ایجاد می‌کنند که اغلب چند روز یا چند هفته طول می‌کشد. در طول یک دوره، علائم هر روز در بیشتر روز باقی می‌مانند.
این تغییرات خلقی و فعالیت با رفتار معمول کودک و رفتار کودکان و نوجوانان سالم بسیار متفاوت است.
کودکان و نوجوانانی که دچار یک دوره مانیک میشوند ممکن است:
کودکان و نوجوانان مبتلا به یک دوره افسردگی ممکن است:
افراد جوان مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است به طور همزمان چندین مشکل داشته باشند. این شامل:
گاهی اوقات رفتارهای افراطی با نوسانات خلقی همراه است. در طول دورههای مانیک ، افراد جوان مبتلا به اختلال دو قطبی خطرات شدیدی را متحمل میشوند. در طول دورههای افسردگی، برخی از جوانان مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است به فرار از خانه یا به خودکشی فکر کنند.
یک متخصص در مورد خلق و خو، الگوهای خواب، سطح انرژی و رفتار کودک شما سؤالاتی می‌پرسد. هیچ آزمایش خون یا اسکن مغزی وجود ندارد که بتواند اختلال دو قطبی را تشخیص دهد. با این حال ممکن است از آزمایش‌هایی استفاده کند تا ببیند آیا چیزی غیر از اختلال دو قطبی باعث علائم کودک شما میشود یا خیر. گاهی متخصص باید در مورد شرایط پزشکی خانواده مانند افسردگی یا مصرف مواد بدانند.
سایر اختلالات دارای علائمی مانند اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان هستند، از جمله ADHD، اختلال تنظیم خلق، اختلال نافرمانی مقابله‌ای، اختلال سلوک و اختلالات اضطرابی. همچنین تشخیص اختلال دو قطبی از افسردگی که بدون دوره مانیک رخ می‌دهد، که به آن «افسردگی اساسی» می‌گویند، میتواند چالش برانگیز باشد. یک روانشناس یا روانپزشک که در کار با کودکان و نوجوانان متخصص است، میتواند ارزیابی دقیق و کاملی از علائم کودک شما انجام دهد.
کودکان و بخصوص نوجوانان می‌توانند با درمانگر خود برای ایجاد یک برنامه درمانیهمکاری کنند. مهم است که برنامه درمانی را دنبال کنید، حتی زمانی که کودک شما نوسان شدید خلقی را تجربه نمیکند. درمان اختلال دوقطبی در نوجوانان کمی متفاوت است زیرا همکاری بیشتری را می‌طلبد و خود نوجوان در مسیر درمان باید همراه باشد.
گزینه‌های درمانی عبارتند از:
با درمان، اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان میتواند به مرور زمان بهتر شود. درمان زمانی موثرتر است که درمانگر، والدین و جوانان با هم همکاری کنند.
گاهی اوقات علائم کودک ممکن است تغییر کند، یا ناپدید شود و سپس عود کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، درمانگر فرزند شما ممکن است تغییراتی را در برنامه درمانی توصیه کند. درمان ممکن است زمان ببرد، اما پایبندی به برنامه درمانی میتواند به افراد کمک کند تا علائم خود را مدیریت کنند و احتمال حملات بعدی را کاهش دهند.
درمانگر کودک شما ممکن است توصیه کند که یک نمودار زندگی روزانه یا نمودار خلقی را برای ردیابی حالات، رفتارها و الگوهای خواب فرزندتان داشته باشید. این روش، ردیابی بیماری و دیدن اینکه آیا درمان موثر است یا خیر را آسان‌تر میکند.
کمک با تشخیص و درمان صحیح شروع میشود. در مورد علائمی که مشاهده می‌کنید با درمانگر خانواده خود صحبت کنید. اگر فرزند شما مبتلا به اختلال دو قطبی است، در اینجا چند کار اساسی وجود دارد که میتوانید انجام دهید:
اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان میتواند برای والدین و خانواده استرس‌زا باشد. کنار آمدن با نوسانات خلقی کودک و سایر مشکلات مانند خلق و خوی بالا یا بسیار پایین و رفتارهای پرخطر میتواند هر مراقبی را به چالش بکشد.
مهم است که مراقبان نیز از خود مراقبت کنند. فردی را پیدا کنید که بتوانید با او صحبت کنید یا در مورد گروه‌های حمایتی و درمانگران مختلف مشورت کنید. یافتن حمایت و راهبردهایی برای مدیریت استرس میتواند به شما و فرزندتان کمک کند.
در بزرگسالان، دورههای مانیک یا افسردگی معمولاً هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد. در کودکان و نوجوانان، این دوره‌ها میتواند بسیار کوتاه‌تر باشد و یک کودک یا نوجوان حتی میتواند بین مانیک و افسردگی در طول روز به عقب و جلو برود.
دورههای مانیک یا افسردگی ممکن است به‌طور نامنظم باشند و از یک الگوی غیرقابل پیش‌بینی پیروی کنند یا ممکن است منظم باشند مثلا یک دوره مانیک همیشه پس از یک دوره افسردگی تجربه شود یا برعکس. گاهی با فصول هم در ارتباط هستند مانیک بیشتر با بهار و افسردگی بیشتر با زمستان همراه است.
بین دوره‌ها، فرد مبتلا به اختلال دو قطبی معمولاً به عملکرد طبیعی (یا تقریباً طبیعی) باز می‌گردد. با این حال، برای برخی افراد، “دوره وقفه” بین چرخه‌های آنها کم است یا اصلا وجود ندارد. این چرخه‌های نوسان خلقی می‌توانند به آرامی یا به سرعت تغییر کنند، حرکت سریع بین مانیک و افسردگی در زنان، کودکان و نوجوانان بسیار شایع‌تر است.
برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی به الکل و مواد مخدر روی می‌آورند، زیرا زمانی که خلق بالا دارند احساس بهتری را تجربه می‌کنند. اما استفاده از الکل و مواد مخدر میتواند نتایج فاجعه باری برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی داشته باشد. سوء مصرف مواد در واقع می تواند علائم را بدتر کند و همچنین تشخیص آن را برای پزشکان سخت‌تر.
برای هر پدر یا مادری بیماری فرزند ناراحت کننده است چه جسمی باشد و چه روانی. تفاوت در این است که بیماری جسمی با علائمی واضح‌تر حضور خود را اعلام میکند و ما زودتر برای رفع آن اقدام می‌کنیم. نگرانی در مورد وجود اختلالات روانی نیاز به هوشیاری والدین به رفتار، هیجانات و نوسانات خلقی فرزند دارد. در صورت مشاهده هر گونه موارد نگران کننده در اولین فرصت از یک متخصص کمک بگیرید و به هیچ عنوان شروع به تشخیص و لیبل زدن نکنید. یادتان باشد مهمترین چیزی که بین شما و فرزندتان وجود دارد رابطه عاطفی عمیق و عشق بی قید و شرط شما به اوست.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه بازی درمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات حسی، اضطرابی، پرخاشگری ،وسواسی و نافرمانی مقابله ای فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.
اضطراب‌ها و ترس شدید در دورههای مختلفی از رشد بچه‌ها ممکن است ظاهر شوند. اما اضطراب چیست و انواع آن کدام است؟ در این مطلب با اضطراب در کودکان و انواع این اختلال در بچه‌ها آشنا شوید.
تمام بچه‌ها مقداری اضطراب را تجربه می‌کنند. اضطراب در بچه‌ها در دورههای خاصی از رشد مورد انتظار و طبیعی است. برای مثال، از حدود هشت ماهگی تا سال‌های پیش‌دبستانی، بچه‌ها ممکن است در زمان جدایی از والدین یا سایر نزدیکانشان، پریشانی ونگرانی شدیدی نشان دهند که آن را اضطراب جدایی می‌نامند. بچه‌های خردسال ممکن است دچار ترس‌های کوتاه‌مدتی، مانند ترس از تاریکی، طوفان، حیوانات یا ترس از غریبه‌ها شوند.
بچه‌های مضطرب اغلب بیش از حد ناراحت و عصبی یا سخت‌گیر هستند. برخی ممکن است نیازمند اطمینان‌خاطر و قوت‌قلب زیادی باشند و نگرانی‌های آنها میتواند در فعالیت‌هایشان تداخل ایجاد کند. والدین نباید ترس‌های فرزندشان را نادیده بگیرند. از آنجا که بچه‌های مضطرب ممکن است ساکت، مطیع و مشتاق جلب رضایت دیگران نیز باشند، مشکلات آنها ممکن است نادیده بماند. بنابراین، والدین باید نسبت به علائم اضطراب شدید هشیار باشند تا با مداخله‌‌ٔ زودهنگام از عوارض آن پیشگیری کنند.
انواع مختلفی از این اختلال در بچه‌ها وجود دارد که در بخش زیر علائم هر کدام آمده است:
علائم این نوعاختلال شامل موارد زیر است:
علائم فوبیا شامل موارد زیر است:
علائم این نوع اختلال عبارتند از:
دیگر علائم بچه‌های مضطرب عبارتند از:
در مورد وسواس در کودکان بیشتر بدانید.
مشکلات اضطرابی شدید در بچه‌ها قابل درمان است. درمان زودهنگام میتواند از مشکلات آینده مانند از دست دادن دوستی‌ها، نبود تحقق پتانسیل اجتماعی و تحصیلی، و عزت نفس پایین جلوگیری کند. اگر اضطراب شدت بیابد و شروع به ایجاد اختلال در فعالیت‌های معمول کودک، به عنوان مثال در جدا شدن از والدین، حضور در مدرسه و دوست‌یابی کند، والدین باید به دنبال ارزیابی یک متخصص بهداشت روان یا روانپزشک کودک و نوجوان باشند. درمان ممکن است ترکیبی از موارد زیر باشد:
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه بازی درمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات حسی، اضطرابی، پرخاشگری ،وسواسی و نافرمانی مقابله ای فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.
همه کودکان نگرانیها و تردیدهای مخصوص به خود را دارند. ولی کودکانی که دارای اختلال وسواس فکری عملی (OCD) هستند معمولاً هر چقدر هم که بخواهند نمی‌توانند دست از نگرانی بردارند. این نگرانیها اغلب کودکان را وادار به انجام و تکرار رفتارهای خاصی میکند. زمانی که این اتفاق را در کودک خود مشاهده می‌کنید، مراجعه به متخصص و ارزیابی اختلال وسواس فکری عملی مورد نیاز است. OCD باید به وسیله یک متخصص سلامت روان مناسب تشخیص داده شود.
اختلال وسواس فکری عملی (OCD) در کودکان نوعی اختلال اضطراب به شمار می‌رود که در آن، عادات و رفتارهای مکرر به صورت وسواس در نتیجه افکار استرس آور کودک اتفاق می‌افتند. در واقع کودکان دارای OCD دارای افکار وسواسی هستند. این افکار با ترس‌هایی از جنس لمس اشیاء کثیف مرتبط می‌باشند. کودک مطابق همین افکار که مرتب در ذهن او تکرار میشوند، به طور غریزی رفتارهایی وسواس گونه از جمله شستن مرتب و افراطی دست‌ها را مرتب تکرار میکند تا برای مثال ترس خود از باکتری را کنترل کند.
همانطور که کودکان شروع به رشد می‌کنند و بزرگ‌تر میشوند، طبیعتاً رفتارها و افکار آنها نیز هدف و تمرکز متناسب با سنشان را به خود می‌گیرد. برنامه‌ها و دغدغه‌های روزمره کودکان پیش دبستانی معمولاً مربوط به وعده‌های غذایی، حمام کردن و خوابیدن می‌باشد. این برنامه‌ها به کودکان کمک میکند تا انتظارات و دیدگاه خود را نسبت به دنیا ثابت و مستحکم کنند. کودکان دبستانی معمولاً عادات و رفتارهای تکرار شونده‌ای را به مرور در گروه بازی، تیم‌های ورزشی و گروه‌های سرود در خود پرورش می‌دهند. کودکان بزرگ‌تر و نوجوانان نیز به جمع کردن کلکسیون یا سرگرمی رو می‌آورند. این عادات به کودکان کمک می‌کنند تا روابط اجتماعی خود را تقویت کنند و یاد بگیرند تا اضطراب خود را کنترل کنند.
زمانی که کودکی مبتلا به OCD باشد، عادات حاصل از افکار او بسیار مداوم و شدید میشوند. این افکار و عادات حتی میتواند در زندگی روزمره و رشد و تکامل طبیعی او اخلال ایجاد کنند. اختلال وسواس فکری عملی به طور معمول در نوجوانان شایع‌تر از کودکان است.
ضغف رفتاری پدر و مادر باعث ایجاد اختلال OCD در کودکان نمی‌شود. اختلال وسواس فکری عملی در کودکان با نحوه صحبت کردن یا نکردن والدین با او یا این که چگونه کودک خود را تربیت می‌کنند به وجود نمی‌آید و به کار کردن یا نکردن پدر و مادر نیز ارتباطی ندارد. استرس ممکن است اختلال وسواس فکری عملی را در کودکی که از قبل به آن مبتلاست بدتر کند، ولی کارهای پدر و مادر ریشه پیدایش OCD در کودکان نیست.
بنا بر مشاهدات علمی، چند دلیل احتمالی برای بروز اختلال OCD مطرح میشوند:
پژوهشگران با استفاده از تکنولوژی‌هایی که در آن تصویر مغز و کارکرد آن گرفته میشود، پی برده‌اند که بخش‌های خاصی از مغز در کودکانی که مبتلا به OCD هستند، در مقایسه با کودکانی که دچار اختلال OCD نیستند متفاوت است. پژوهش‌ها نشانگر آن است که ممکن است علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی به دلیل خطاهای ارتباطی در بخش‌های مختلفی از مغز کودک، شامل قشر اوربیتوفرونتال، قشر سینگولیت قدامی (هر دو در بخش جلویی مغز)، استریاتوم و تالاموس (بخش‌های عمقی‌تر مغز) باشد. ناهنجاری در انتقال‌دهنده‌های عصبی (مواد شیمیای مثل سروتونین، دوپامین، گلوتامات که پیام‌هایی را به سلول‌های مغزی ارسال می‌کنند) نیز در این در اختلال درگیر هستند.
البته با این که پژوهش‌ها در این زمینه نشان می‌دهند که اختلال OCD ممکن است یک اختلال مغزی باشد، ولی دلیل بروز آن هنوز به طور دقیق کشف نشده است. مشاهدات نشان می‌دهند که افرادی که دارای اختلال وسواس فکری عملی هستند، سروتونین را به مقدار کم‌تری در مغز خود دارند.
اختلال وسواس فکری عملی معمولاً در خانواده‌ها مشترک است. بنابراین احتمال آن وجود دارد که به ژنتیک ارتباط داشته باشد. اما با این حال ممکن است بدون تاریخچه خانوادگی نیز در کودکان بروز کند.
تحقیقات نشان می‌دهند که اختلال OCD ممکن است با جهش ژن ناقل سروتونین انسانی (hSERT) مرتبط باشد. افرادی که علائم شدید OCD را تجربه می‌کنند، ممکن است تغییرات دومی در همین ژن داشته باشند. حدود ۲۵% از مبتلایان به اختلال وسواس فکری عملی یک عضو از خانواده دارند که به این اختلال دچار است. علاوه بر آن، در تحقیقات بر روی دوقلوها کشف شد که اگر یکی از قل‌ها اختلال وسواس داشته باشد، قل دیگر زمانی که دوقلوها همسان هستند احتمال بیشتری دارد که به این اختلال مبتلا باشد. به طور کلی، پژوهش‌های مربوط به دوقلوها تخمین می‌زند که ژنتیک تقریباً ۴۵ تا ۶۵% در ریسک ابتلا به این اختلال نقش دارد.
پیش بینی این که دقیقاً چقدر احتمال دارد این که پدر و مادر OCD را به کودکان خود منتقل کنند، دشوار است. حتی اگر خود پدر و مادر سابقه OCD داشته باشند. در بیشتر مواقع، احتمال کمی وجود دارد که کودکان اختلال وسواس فکری عملی را مستقیماً از پدر و مادر خود به ارث ببرند. در صورتی که قصد بچه دار شدن دارید و نگران ابتلای کودک خود به اختلال OCD هستید، توصیه می‌کنیم با پزشکان متخصص در این رابطه مشورت کنید. مشاوران ژنتیک می‌توانند در رابطه با این موضوع با شما صحبت کنند. پژوهش‌های حوزه ژنتیک در هنوز در حال انجام هستند و قطعاً در آینده به نتایج دقیق‌تری می‌رسد.
عوامل دیگری از جمله عوامل رفتاری، شناختی و محیطی وجود دارند که ممکن است در شروع اختلال OCD در کودکان نقش داشته باشند. برخی از تئوری‌های علمی پیشنهاد می‌دهند که شرطی سازی رفتاری ممکن است باعث شروع تکامل و حفظ افکار و رفتارهای وسواس گونه شوند. به طور ساده، آنها اعتقاد دارند که فرد مبتلا به OCD به رفتارهای وسواس گونه روی می‌آورد تا اضطراب خود در اثر افکار وسواس را کم یا رفع کند. برای مثال، فردی که وسواس به باکتری دارد، مدام دستان خود را می‌شوید تا خود را از شر اضطراب ناشی از باکتری کم کند و چون این روش در کوتاه مدت اضطراب او را کاهش می‌دهد، به مرور این رفتار در او شدیدتر میشود.
در برخی موارد، عفونت های استرپتوکوکی نیز ممکن است اختلال OCD در کودکان را تشدید یا آن را بدتر کنند.
هر کودک ممکن است در اختلال وسواس فکری عملی نشانه‌های متفاوتی از خود بروز دهد. در ادامه رایج‌ترین علائم و نشانه‌های اختلال OCD را نام می‌بریم:
رفتارهای وسواس گونه رفتارهایی هستند که برای کاهش اضطراب ناشی از وسواس به صورت مکرر توسط کودک انجام میشوند. این رفتارها می‌توانند شدید، مخرب و وقت گیر باشند. همچنین ممکن است در فعالیت‌های روزمره و روابط کودک اخلال ایجاد کنند. برخی از نمونه‌های این رفتارها عبارتند از:
علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی ممکن است شبیه به سایر اختلالات باشند و در نتیجه با سایر اختلالات اشتباه گرفته شوند. بنابراین توصیه میشود کودک خود را نزد متخصص ببرید تا پس از معاینه، تشخیص نهایی خود را به شما اعلام کند.
برخی از رایج‌ترین انواع اختلال OCD در کودکان عبارتند از:
متخصص روانشناسی کودک یا سایر متخصصان بهداشت روان قادر به تشخیص اختلال OCD در کودکان می‌باشند. متخصص ابتدا کودک را نظر سلامت روانی معاینه و ارزیابی میکند. کودکی مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی تشخیص داده میشود که دارای وسواس فکری و رفتارهای وسواس گونه است که شدید، تکرار شونده و مزاحم هستند و در زندگی روزمره کودک مشکل ایجاد می‌کنند.
در بیشتر موارد، فعالیت‌های مرتبط با اختلال وسواس فکری عملی (OCD) مثل شستن دست‌ها یا بررسی قفل درها بیش از یک ساعت در روز را به خود اختصاص می‌دهند. این رفتارها باعث مشکل در سلامت روان نیز میشوند و بر روی چگونگی فکر کردن کودک شما تاثیر می‌گذارند. در اغلب موارد، بزرگسالان تا حدی متوجه طبیعی نبودن این رفتارها میشوند. اما معمولاً خود کودکان نمی‌توانند بفهمند که رفتار آنها غیرمنطقی و غیر طبیعی است.
همانطور که قبلاً توضیح دادیم، اصلی‌ترین ویژگی OCD شامل حضور افکار وسواسی و رفتارهای وسواس گونه است. این موضوع تاثیرات زیر را در زندگی روزمره کودکان می‌گذارد:
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان تاثیرات زیر را در زندگی خانوادگی آنها می‌گذارد:
در مدرسه، کودک دارای اختلال وسواس فکری عملی میتواند با موارد زیر روبرو شود:
درک اختلال وسواس فکری عملی برای سایر کودکان دشوار است. به دلیل این که کودک مبتلا به وسواس به نظم و قوانین اصرار دارد، این موضوع میتواند بر گستره فعالیت‌های بین کودک و هم سن و سالان او تاثیر بگذارد. در نهایت این مشکل میتواند به طرد کودک یا تنهایی او از جمع دوستانش ختم شود.
درمان OCD به علائم و نشانه‌هایی که کودک از خود بروز می‌دهد، سن و سلامت کلی او بستگی دارد. همچنین شدت علائم نیز در پروسه درمان تاثیرگذار هستند. درمان اختلال وسواس فکری عملی معمولاً شامل ترکیبی از موارد زیر می‌باشد:
آنتی بیوتیک‌ها: اگر مشخص شود که اختلال وسواس فکری عملی کودک شما به دلیل عفونت های استرپتوکوکی به وجود آمده است، ممکن است متخصص این داروها را برای او تجویز کند.
در حال حاضر متخصصان دقیقاً نمی‌دانند که چگونه از اختلال وسواس فکری عملی در کودکان و نوجوانان جلوگیری کنند. اما اگر متوجه علائم و نشانه‌های OCD در کودک خود شدید، بهتر است هرچه سریع‌تر از متخصصان مربوطه کمک بگیرید. درمان سریع میتواند علائم اختلال وسواس فکری عملی کودکان را بهبود ببخشد و رشد و تکامل کودک شما را به حالت طبیعی بازگرداند. تشخیص زودهنگام این اختلال، کیفیت زندگی کودکان را بالاتر می‌برد.
اختلال وسواس فکری عملی در کودکان معمولاً با ترکیب جلسات پزشکی حضوری نزد متخصص و دارو قابل درمان است. شما به عنوان پدر و مادر نقش مهمی را در درمان کودک خود ایفا می‌کنید. بنابراین میتوانید موارد زیر را با هدف کمک به کودک خود انجام دهید:
با توجه به اهمیت اختلال وسواس فکری عملی در کودکان، تشخیص زودهنگام، مداخله مناسب و پشتیبانی فعال والدین و خانواده از آنها میتواند موجب بهبود زندگی کودکان مبتلا و کاهش تأثیرات منفی این اختلال در زندگی روزمره آنها باشد. این اختلال معمولاً در کودکان بین سنین ۷ تا ۱۲ سال تشخیص داده می‌شوذ. از آنجایی که این سال‌ها دورانی هستند که کودکان به طور طبیعی در مورد هماهنگی با دوستان خود دغدغه و نگرانی دارند، ناراحتی و استرس حاصل از وسواس میتواند باعث احساس تنهایی، ترس و تحت کنترل نداشتن اوضاع شود. بنابراین توصیه می‌کنیم در صورتی که علائم و نشانه‌های اختلال OCD را در کودک خود مشاهده می‌کنید، هر چه سریع‌تر به متخصص بهداشت روان مراجعه نمایید.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه بازی درمانی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات حسی، اضطرابی، پرخاشگری ،وسواسی و نافرمانی مقابله ای فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.
آیا کودکتان زمانیکه از دست های خود برای کارهای روزانه زندگی استفاده میکند، زود خسته میشود و از تلاش دست برمیدارد؟ آیا برای نگه داشتن یک مداد یا باز و بسته کردن زیپ یا گره زدن بند کفش های خود مجادله می کند؟ بسیاری از کودکان امروزه به علت تقویت نشدن این مهارت دچار مشکل در بسیاری از کارهای روزمه و در دوران دبستان شده اند.در ادامه به یک تعریف کلی از دست ورزی اشاره خواهیم کرد :
به هر فعالیتی که باعث تقویت انگشتان دست شود مهارت دست ورزی می گویند. این فعالیت ها می توانند : خمیر بازی ، کار با قیچی ، کار با اسپری آب پاش و یا فعالیت های هنری مثل نقاشی کردن و یا کاردستی …
دست ورزی را میتوان به دو بخش متفاوت تقسیم کرد:قدرت چنگ زدن و نگه داشتن و قدرت فشردن یا نیشگون گرفتن
قدرت چنگ زدن به این معنی است که دست سالم توانایی محکم نگه داشتن چیزی را دارد، اشاره میکند. قدرت نیشگون گرفتن به انگشتان دست اشاره میکند. مخصوصا انگشت شست و انگشت اشاره(از انگشت وسط هم اگر نیاز بود، میتوان استفاده کرد).
بیشتر کارها احتیاج به قدرت دست دارند که شامل نوشتن، نقاشی کشیدن، خمیر بازی یا چیدن آجرها، باز و بسته کردن زیپ، باز و بسته کردن دکمه، قیچی کردن، و باز کردن بسته ها یا جعبه ها میشود.
در بسیاری از کارهای روزمره به مهارت کار با یک دست نیاز است . می توان به مواردی مثل حرکت دادن مداد هنگام نوشتن و نقاشی کردن ، بریدن با قیچی ها ، نگه داشتن چاقو و چنگال ، بستن دکمه ها ، زیپ لباس ، قزن ها و بندها و برای لباس پوشیدن اشاره کرد .
زمانیکه مهارت ها سخت باشند ، کودک به سادگی می تواند نا امید شود و از انجام فعالیتهایی که به مهارت کار با دست نیاز دارد امتناع کند در نتیجه به علت عدم انجام کار ، مهارت های اصلاح شده کمتر حاصل میشوند .
کودکانی که فاقد این مهارتها هستند ، اغلب عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی دارند .
پانچ کردن یکی از فعالیت هایی که می توانید برا تقویت این مهارت با کودکان کار کنید. برای انجام این کار تعدادی کاغذ یا مقوا در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید با دستگاه پانچ کن آنها را سوراخ کند. این بازی برای کودکان لذت بخش و سرگر کننده است.
یکی از فعالیت های ساده و در عین حال آموزشی برای کودکان مچاله کردن و یا پاره کردن کاغذ و در حقیقت دست ورزی با کاغذ می باشد. دست ورزی با کاموا نیز می تواند برای کودکان مفید باشد.
در این فعالیت تعدادی کاغذ باطله در اختیار کودک قرار دهید و از او بخواهید آن ها را پاره کند و یا مچاله کند . و می توانید خود شما هم به عنوان والد یا مربی با او همبازی شوید. کودکان از این فعالیت لذت خواهند برد.
شما میتوانید با کاغذ های پاره شده کاردستی های زیبا درست کنید و این کار خود باعث پرورش خلاقیت کودک می شود.
خمیر بازی یکی از فعالیت های سرگرم کننده و جذاب برای کودکان است که حتی در مهد کودک ها و پیش دبستانی یکی از فعالیت های مهم به حساب می آید.
با خمیر می توان بازی های بسیاری انجام داد. شما می توانید خمیر را همراه تعدادی ابزار در اختیار کودک قرار دهید تا با خلاقیت خود چیزهایی را بسازد.بازی با خمیر به تقویت دست ورزی کودکان بسیار کمک می کند.
برای این فعالیت می توانید از اسباب بازی های آموزشی و فکری که برای همین هدف طراحی و تولید شده اند استفاده کنید.
مانند نخ و مهره چوبی ، بازی ریسمانک و اسباب بازی مونته سوری نخ و مهره . با این اسباب بازی های فکری و آموزشی هماهنگی چشم و دست و مهارتهای دست ورزی کودک تقویت میشود.
یک اسفنج را کامل خیس کنید و آن را در اختیار کودک قرار دهید ، سپس از او بخواهید تا آن را تا جایی که آب از آن چکه نکند فشار دهد.
سایر بازی ها :
در صورتی که این مهارت در کودکان تقویت نشود ممکن در دوران مدرسه کودکان در انجام وظایف درسی خود دچار مشکل شوند و این کار باعث فشار و اضطراب بیش از حد آنان شود . همچنین به درستی انجام ندادن و یا کند انجام دادن تکالیف درسی میتواند باعث کاهش اعتماد به بنفس در کودک شود .
کودکی که مهارت های دست ورزی قوی دارد، در سنین پیش دبستانی قادر به مدادگرفتن و آغاز تمرین نوشتن است اما کودکی که این مهارت را نیاموخته در سنین دبستان با نارسانویسی، درشت نویسی و بدخطی مواجه می شود.
برخی والدین می گویند کودک علاقه ای به نقاشی ندارد درحالی که کودک مهارت های دست ورزی را به دست نیاورده است. لازم است والدین کنار کودک بنشینند و به نحوه مداد گرفتن او نظاره کنند و با تشویق کودک به مدادگیری مهارت دست ورزی را در او افزایش دهند و در عین حال از درمانگران در این زمینه کمک بگیرند..
اولین نشانه های مهارت های دستی از قبل از یک سالگی و زمانی که کودک به سمت مادر دست دراز می کند، شروع می شود. با بالا رفتن سن، از یک سالگی به بعد، به شکل قاشق گرفتن در دست و قاشق را به سمت دهان بردن جلوه می کند. از ۲ سالگی به بعد، مهارت ها از نظر درک شناختی هم افزایش پیدا می کند و کودک می تواند با دست جورچین های ابتدایی را بسازد یا اشکال را بلند کند و به کمک مادر داخل محل مورد نظر بیندازد. قبل از ۳ سالگی، کودک می تواند از گواش، آبرنگ و رنگ انگشتی استفاده کند و بعد از آن توانایی دست گرفتن ماژیک و مداد را دارد.
کودک در ۴ سالگی باید قادر به کشیدن مربع و در ۶ سالگی قادر به کشیدن مثلث باشد. از ۳ سالگی به بعد کار با قیچی جزو مهارت هایی است که در کودکان شکل می گیرد و مهارت کار با چسب و چسباندن قطعات جداشده از کاغذ هم از مهارت هایی است که کودکان در این سن قادر به انجام آن هستند.
مرکز جامع توانبخشی سرو در زمینه دست ورزی کودکان اوتیسم، بیش فعالی، سندروم داون، کودکان کم توان ذهنی، اختلالات حسی، اختلالات اضطرابی فعالیت می نماید. جهت تماس با کلینک جامع توانبخشی سرو باشماره تلفن های 3734-8809-021 و 09355505670 تماس حاصل فرمایید.